فایده ها و ضررهای احتمالی تغییر در ژن های جانداران - وبلاگ بیازیان

به گزارش وبلاگ بیازیان، تغییر در ژن های جانداران هم می تواند دارای فایده باشد و هم دارای ضرر! فایده ها و ضررهای احتمالی مهندسی ژنتیک نشان می دهد که عموم نتایج به دست آمده مثبت هستند، اما باید نظارتی وجود داشته باشد که نتایج منفی واقع شده را مدیریت کند.

وبلاگ بیازیان | سرویس علوم - فرآیند تغییر در ژن های جانداران یا مهندسی ژنتیک، ساختار ژن ها را دچار تغییر می سازد، تغییری عمدی که به وسیله دستکاری مستقیم مواد ژنتیکی ارگانیسم ها روی می دهد. به منظور ایجاد یک یا چند ویژگی جدید، نوعی DNA را که پیشتر در آن ارگانیسم یافت نمی شد، اضافه یا کم می نمایند. تغییر در ژن های جانداران، ساخت گیاهانی را که در جریان رشد خود در برابر علف کش ها مقاومت نمایند، امکان پذیر می سازد. همچنین تهدیدات جدیدی برای ذخایر غذایی یا سلامت شخصی ایجاد می شوند، زیرا ویروس ها و باکتری ها به تطبیق خود با تغییراتی که در جریان این فرآیند ایجاد می شوند، ادامه می دهند.

موجودات تراریخته

به گیاهان، جانوران یا موجودات میکروسکوپی گفته می گردد که ترکیب ژنتیکی آن ها (DNA) به طریقی تغییر یافته که در طبیعت از راه جفت گیری یا نوترکیبی طبیعی اتفاق نمی افتد.

به زبان ساده واژه تراریخته ریشه در دست کاری ژنتیک محصولات مصرفی اعم از پوشاک و تغذیه دارد. در واقع محصولاتی که ساختار ژنتیکی آن ها به وسیله مهندسی ژنتیک تغییر یافته و یک خصوصیت ویژه در محصول ایجاد یا یک خصوصیت از آن حذف شده باشد که این تغییر هرگز در طبیعت نتواند رخ دهد را تراریخته گویند. محصولی که از این موجودات فراوری می گردد محصولات تراریخته گویند.

فایده های تغییر در ژن های جانداران

1. نرخ رشد سریعتر

مهندسی ژنتیک بهسازی ژن های گیاهان و حیوانات را در دستور کار دارد، پس با سرعت بیشتری به بلوغ دست می یابند. مهندسی می تواند فرآیند بلوغ را بیرون از شرایط رشد متعارف، که بدون ایجاد تغییرات ژنتیکی هم شرایطی مطلوب هستند، نیز به انجام برساند. حتی اگر سطح گرمای بیشتر یا سطح نور کمتری هم موجود باشد، گسترش هر آن چیزی که در آن شرایط قادر به رشد است، امکان پذیر می گردد.

2. اصلاح

تغییر در ژن های جانداران با هدف اصلاح، می تواند به ایجاد مقاومت در اشکال معمول مرگ ارگانیسم یاری کند. مقاومت در برابر آفت می تواند شامل نمودار خصوصیات ژنتیکی گیاهان گردد، بنابراین می توانند به عنوان محصولی بدون ماده افزودنی بیشتر رشد نمایند. می توان خصوصیات ژنتیکی حیوانات را به منظور کاهش مخاطرات بهداشتی معمول، که احتمالاً بر اعقاب و گونه آن ها تأثیر خواهد گذاشت، اصلاح کرد.

3. توسعه ویژگی های خاص

گیاهان و حیوانات می توانند ویژگی های خاصی داشته باشند که به وسیله مهندسی ژنتیک ساخته شده است. این ویژگی ها می توانند استفاده و مصرف آن ها را جذاب تر سازند. رنگ های متنوع را می توان برای ساخت گروه وسیعتری از فراوری ایجاد کرد. حیوانات را می توان به منظور فراوری شیر بیشتر، رشد بیشتر بافت های ماهیچه ای یا فراوری لایه های مختلف اصلاح کرد، به نحوی که بتوان گروه وسیعتری از پارچه ها را فراوری کرد.

4. فراوری محصولات جدید

با تغییر در ژن های جانداران می توان محصولات جدیدی را به وسیله افزایش یا ترکیب خصوصیات ژنتیکی مختلف فراوری کرد. یکی از نمونه های آن برداشت محصول ویژه ای مانند سیب زمینی و تغییر خصوصات ژنتیکی آن است، به صورتی که قادر به فراوری مواد مغذی بیشتری نسبت به حالت متعارف باشد. به این ترتیب افراد بیشتری، حتی در صورت محدودیت دسترسی به غذا، مواد مغذی مورد احتیاج خود را دریافت می نمایند؛ بنابراین عدم امنیت غذایی جهانی به صورت بالقوه کاهش پیدا می نماید.

5. فراوری محصولات بزرگتر

تغییر در ژن های جانداران همچنین می تواند ویژگی های گیاهان و حیوانات را به نحوی تغییر دهد که هر گیاه بتواند محصولات بزرگتری را فراوری کند. پس هر درخت میوه بیشتری فراوری می نماید، پس ذخیره غذایی بزرگتر و منافع بیشتری را برای کشاورز به ارمغان می آورد. همچنین پتانسیل استفاده از ارگانیسم های اصلاح شده به روش های گوناگونی ایجاد می گردد، چون محصول بزرگتری در دسترس است. برای مثال، محصول اصلاح شده را می گردد برای مقاصد مختلفی، چون تغذیه حیوانات، اتانول، یا توده های قابل مصرف بزرگتر به کار گرفت.

6. کاهش خطر نابودی ذخایر آب محلی

به علت اینکه کشاورزان و باغبانان به واسطه مهندسی ژنتیک احتیاج چندانی به کاربرد آفت کش و علف کش فراوانی در مزارع خود نیستند، پس عملیات های کمتری روی خاک انجام می پذیرد. این امر آبخیز های محلی را محافظت نموده و خطر وقوع یک رخداد منفی را، بدون آسیب رسانی به محصول و فایده رسانی مورد احتیاج، کاهش می دهد.

7. یک رویه علمی هزار ساله

احتمالاً انسان های گذشته قادر به اصلاح مستقیم DNA یک گیاه یا حیوان در آزمایشگاه نبوده اند، اما در آن دوران هم به نوعی مهندسی ژنتیک را به وسیله پرورش گزینشی و گونه متقابل و پرورش دورگه داشته اند. مردم ویژگی های خاصی را مشخص می نمایند، دیگر گیاهان یا حیوانات دارای خصوصیات مشابه را جستجو نموده و سپس آن ها را به منظور ایجاد یک نتیجه ویژه با یکدیگر پرورش می دهند. مهندسی ژنتیک فقط سرعت این فرآیند را افزایش داده و می تواند پیآمدی با نظم بیشتری را پیشبینی کند.

← فایده ها و ضررهای احتمالی تغییر در ژن های جانداران →

ضرر های احتمالی تغییر در ژن های جانداران

1. احتمال کاهش ارزش مواد غذایی

وقتی حیوانات به سرعت رشد و بالغ شوند، احتمال کاهش ارزش غذایی آن ها وجود دارد. امروزه می توان این پدیده را در هاشور های سفیدی که در محصولات گوشتی ماکیان دیده می گردد، یافت. این هاشور ها رسوب چربی ایجاد شده در گوشت سینه است و دلیل آن رشد سریع پرنده می باشد. اداره مناسب محلات در خصوص جوجه ها گزارش داده که این امر موجب افزایش بیش از 220 درصدی حجم چربی گوشت مصرفی می گردد. همزمان، مقدار پروتئین دریافتی نیز کاسته می گردد.

2. تطبیق عوامل بیماری زا با خصوصیات ژنتیکی جدید

مهندسی ژنتیک موجب افزایش مقاومت طبیعی در برابر جرم های بیماری زای خاصی در گیاهان و حیوانات می گردد، اما فرآیند تکاملی طبیعی به ساخت خط سیر های دیگری تمایل دارد. باکتری ها و ویروس ها مقاومتی را در مقاومت، که به وسیله کوشش های مهندسی ژنتیکی فراوری شده، ایجاد می نمایند. به این ترتیب جرم های بیماری زا نیرو و طرفیت مقاومتی بیشتری نسبت به حالت عادی کسب خواهند کرد، و این امر به صورت بالقوه نگرانی های بهداشتی جدیدی را در آینده به وجود می آورد.

3. عوارض جانبی منفی پیش بینی نشده

ایجاد تغییر به وسیله مهندسی ژنتیک تضمین شده است. بسیاری از آن تغییرات مثبت هستند و غذا های بیشتر و سالم تری را فراوری می نمایند. به هر حال، احتمالاً بعضی از آن تغییرات منفی و غیر قابل پیشبینی هستند. ایجاد ویژگی مقاومت بیشتر در برابر خشکسالی ممکن است از مقاومت گیاه در برابر نور مستقیم خورشید بکاهد. حیوانات اصلاح شده شاید شیر بیشتری بدهند، اما همزمان دارای طول عمر کمتر هستند و موجب زحمت بیشتر برای کشاورزان می شوند.

4. مطلوبیت کمتر مقدار تنوع ایجاد شده

گیاهان و حیواناتی که از لحاظ ژنتیکی مهندسی شده اند، در برهه هایی وحشی شده و با گونه های محلی همکنشی دارند. پس در دوراهی ارگانیسم های طبیعی یا مصنوعی قرار می گیرند. ارگانیسم های مهندسی شده معمولاً دارای تفوق هستند و تنها در یک گونه اصلاح شده در چند نسل نتیجه می دهند و تنوع در دسترس را کاهش می دهند.

5. پیامد های هزینه بر انتشار مهندسی ژنتیک

بسیار از شرکت ها روش ها و محصولات ژنتیکی خود را برای حفظ منافع خود انتشار می دهند. اگر یک کشاورز محصولات اصلاح شده ژنتیکی را به زیر کشت ببرد و فرآیند گرده افشانی موجب گردد تا کشاورز مزرعه همسایه نیز صاحب آن محصولات اصلاح شده گردد باید رویه قضایی بر علیه کشاورز غیرمجاز در پیش گرفته گردد. این قضیه چند پیآمد هزینه بر به دنبال خواهد داشت، از کشاورزان اندکی که می خواهند نرخ بیشتری بر روی دانه های کاشته شده خود داشته باشند.

6. سوء استفاده از دانش و فناوری مهندسی ژنتیک

در حال حاضر، تغییر در ژن های جانداران برای درمان عوارض خاصی که سلامت فرد را تهدید می نمایند، در خصوص انسان نیز استفاده می گردد. اکنون رویکرد انسانی می تواند مشابه آنچه باشد که پیشتر در خصوص گیاهان و حیوانات انجام پذیرفته است. مهندسی ژنتیک قادر به تغییر ویژگی های خاصی است که می تواند انسانی را فراوری کند که از لحاظ اخلاقی مورد پرسش یا به سادگی مورد سوء استفاده قرار می گیرد.

عوارض محصولات تراریخته

یکی از عوارض استفاده از محصولات تراریخته این است که می تواند موجب افزایش سلول های سرطانی گردد و سلامتی افراد مصرف نماینده را به خطر بیاندازد. در بعضی از تحقیقات مشاهده شده است که وقتی حیوانات آزمایشگاهی بیش از سه ماه با این محصولات تغذیه می شوند، سلول های توموری در بافت های این جانوران ایجاد می گردد.

استفاده از محصولاتی که تغییراتی در ژن آن ها اجرا شده در بعضی موارد واقعا کاربردی و مفید است ولی این مورد را هم در نظر بگیرید که هنوز دانشمندان به طور قطع از عوارض این محصولات آگاهی پیدا ننموده اند. زمان زیادی از مصرف اینگونه محصولات نگذشته و عوارض گسترده آن هنوز گزارش نشده است. هر چند که بسیاری از کشورها استفاده از محصولات تراریخته را ممنوع اعلام نموده اند.