تمدن جیرفت گذرگاه تبادلات فرهنگی دنیا - وبلاگ بیازیان

به گزارش وبلاگ بیازیان، جیرفت شهری است که همه باستان شناسان را به وجود تمدنی قبل از بین النهرین راهنمایی می نماید و تمام محاسبات ذهنی دنیا را در مورد تاریخ آغاز تمدن بشری بر هم می زند. اکنون در پی شناخت تمدن باستان شناسی جیرفت برمی آییم تا ظرفیت های این سرزمین دنیای را بیشتر بشناسیم.

اکنون در پی شناخت تمدن باستان شناسی جیرفت برمی آییم تا ظرفیت های این سرزمین جهانی را بیشتر بشناسیم.

دکتر روح الله شیرازی رئیس پژوهشکده باستان شناسی در خصوص تبادلات فرهنگی و اقتصادی جیرفت می گوید: می دانیم که جیرفت بر سر یکی از عظیم ترین شاهراه های تجاری قرار داشته و خودش یک مرکز فرهنگی تمدنی و صنعتی پیشه ورانه بوده و امروزه ثابت شده است که بیشتر آثاری که در منطقه بین النهرین و سرزمین های مجاور (غرب و آسیای مرکزی) به دست آمده خاستگاهشان حوزه فرهنگی جیرفت است، بنابراین در صندلی باستان شناسی جیرفت هیچ تردیدی وجود ندارد و اینکه قطعاً این تمدن می تواند پاسخ های بسیار زیادی درباره فرایند ارتباطات فرهنگی که در آن موقع شکوفا بود، در اختیارمان قرار دهد.،

او در خصوص اهمیت کاوش های باستان شناسی جیرفت می افزاید: کاوش های جیرفت بسیار حائز اهمیت است چون اطلاعات و دانسته ما را در حوزه ارتباطات فرهنگی بین فلات ایران و تمدن های هم جوار را به شدت افزایش می دهد. از طرفی صندلی جیرفت در باستان شناسی ایران جزو چهار تا پنج اولویت برتر باستان شناسی کشور می تواند قرار گیرد. در حال حاضر جیرفت نگاه ها را نسبت به بخش های شرق و جنوب شرق ایران تغییر داده است.

شیرازی در خصوص برنامه های آینده محوطه هلیل رود جیرفت تأکید می نماید: رایزنی هایی در حال اجرا است که امیدواریم با تأمین منابع اقتصادی، کوشش هایمان که پیرو کوشش های سال های قبل است، مثمر ثمر واقع گردد.

او در راستای تخصیص بودجه طرح های استانی برای پژوهش های باستان شناسی جیرفت می گوید: با توجه به اهمیت صندلی باستان شناسی این شهر ضروری است که مسئولین استان کرمان در اختصاص بودجه پژوهشی جیرفت پیش قدم شوند.

رئیس پژوهشکده باستان شناسی ایران با بیان اینکه در استان سیستان و بلوچستان (شهر سوخته) در خوزستان (شوش) و در اصفهان آثار متعدد دوران صفویه باعث شهرت و اعتبار تاریخی این استان ها شده است، می گوید: اگر این دیدگاه در کرمان هم ایجاد گردد حتماً این تابو شکسته خواهد شد و فعالیت ها و مطالعات حوزه هلیل رود جیرفت از سر گرفته می گردد، زیرا تمدن هلیل رود می تواند اعتبار و شهرت استان کرمان را بالا ببرد.

او در خصوص اهمیت اطلاعات به دست آمده در کاوش های باستان شناسی جیرفت این گونه می گوید: با شش فصل مطالعاتی که در حوزه هلیل رود جیرفت انجام گرفت اطلاعات بسیاری به دست آمده است. طبیعتاً اگر بتوانیم در این حوزه مطالعات را ادامه بدهیم قطعاً حجم دانسته هایمان افزایش پیدا می نماید که این اطلاعات به ما در بحث تقویت صندلی، منافع ملی و هویت ایرانی یاری شایانی خواهد نمود.

حضور باستان شناسان خارجی در ایران

در پایان سده نوزدهم میلادی، کشور ایران به منطقه مرکزی کشاکش قدرت انگلیس و روسیه تبدیل شد. نفوذ این دو کشور و حضور آن ها در ایران امکان را برای توجه به آثار باستانی فراهم کرد. از سال 1839 میلادی بود که باستان شناسان مختلفی همچون بارون، روس، لایارد بریتانیایی، هنری سی. راولینسون یا فلاندن و کست با هدف انجام کارهای مختلف مانند مطالعه و تهیه طرح هایی در حوزه تاریخ باستان شناسی به ایران سفر کردند و در ادامه کاوش های باستان شناسان خارجی در ایران نخست با حضور فرانسوی ها، سپس موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو، ایتالیایی ها و به مرور باستان شناسان دیگر کشورها انجام پذیرفت. اما در زمان حاضر شکل و حضور باستان شناسان تغییر نموده است.

شیرازی در خصوص چگونگی حضور باستان شناسان خارجی در ایران می گوید: باستان شناسی پدیدهٔ چند بعدی است که از گذشته با سایر رشته ها ارتباط دارد. بنابراین ما نمی توانیم بگوییم که ما صددرصد از حضور و یاری باستان شناسان خارجی بی احتیاج هستیم حتی در پیشرفته ترین گروه های باستان شناسی جهان هم این چنین نیست. آنچه مسلم است ما در حوزه مطالعات میان رشته ای احتیاج بیشتری به متخصصین خارجی داریم از جمله متخصصین زمان باستان شناسی، گیاه باستان شناسی، جانور باستان شناسی، سنجش از راه دور، مطالعات مربوط به دیرین اقلیم شناسی و... این ها حوزه هایی است که طبیعتاً اولویت بیشتری برای ما از نظر کاری دارند مضاف بر اینکه در حال حاضر شاهد همکاری گروه های خارجی با باستان شناسانی ایرانی هستیم.

یک سری محوطه ها هستند که برای ما به عنوان شاخص فرهنگی باستان شناسی به شمار می فرایند تمدن هلیل رود از جمله این شاخص هاست. در باب حضور باستان شناسان خارجی این نکته حائز اهمیت است که باید این همکاری در قالب انعقاد تفاهم نامه صورت پذیرد به این صورت که میان باستان شناسان خارجی و ایرانی تبادلات علمی و تجربی برقرار باشد و کارها تماماً به باستان شناسان خارجی سپرده نگردد.

اطلس باستان شناسی ایران

او در خصوص به نتیجه رسیدن اطلس باستان شناسی تصریح می نماید: آنالیز های باستان شناسی که حاصل و خروجی آن تشکیل نقشه و اطلس باستان شناسی ایران می تواند باشد. از گذشته آغاز شده و حدود 50 سال است که در راستای تدوین و تکمیل این نقشه باستان شناسی فعالیت مستمر انجام می گردد.

چشم انداز باستان شناسی

رئیس پژوهشکده باستان شناسی ایران درباره چشم انداز باستان شناسی ایران می گوید: در خصوص فعالیت های نجات بخشی چشم انداز روشنی پیش روی باستان شناسی واقع شده است زیرا بودجه آن ها از محل اعتبارات پروژه ها تأمین می گردد اما در خصوص چشم انداز فعالیت های پژوهش محور آینده کمی نامشخص تر است زیرا منابع اقتصادی آن با توجه به مسائل اقتصادی موجود با محدودیت روبه رو است.برای انجام پژوهش ها ما باید به محوطه های میدانی دسترسی کامل داشته باشیم اما با توجه به فراوانی فضاهای موجود در ایران امکان انجام فعالیت های میدانی را نداریم و این امر ترسیم چشم انداز باستان شناسی را با مشکل روبه رو نموده است.

او می افزاید: ما سعی کردیم برای انجام فعالیت های میدانی در خصوص پژوهش ها بر اساس اولویت بندی رفتار کنیم، اولویت هایی مانند اینکه این پژوهش تا چه حد به پرسش های بنیادینی چون ارتباط باستان شناسی با تاریخ و تحولات باستان شناسی ایران، پاسخ می دهد.