موقعیت چالش برانگیز نیمی از آسبادهای پرونده میراث جهانی در خراسان جنوبی - وبلاگ بیازیان

به گزارش وبلاگ بیازیان، ایلنا - ثبت آسبادهای ایران در لیست میراث جهانی یونسکو از جمله پرونده هایی است که چندین سال است در لیست موقت جای گرفته و در نهایت ارائه نمی گردد. شاید با تامین اعتبار یک میلیارد و 800 میلیون تومانی بتوان موانع ثبت را کنار زد.

به گزارش خبرنگارایلنا، نعیمه تکلو (ناظر پایگاه آسبادهای ایران) با اشاره به آنکه آسبادهای ایران در سه استان (خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان) گسترده و این آثار به شماره 6192 در فوریه 2017 در لیست موقت میراث جهانی ثبت شده است، گفت: در راستای ثبت جهانی آسبادها خلاصه پرونده منطبق بر شاخصه های ثبت جهانی به وسیله این اداره کل و دفتر ثبت جهانی وزارت متبوع آماده و به سازمان بین المللی یونسکو در مهرماه 1400 ارسال شد. با توجه به گستردگی این آثار در منطقه ها شهری و روستایی سه استان مذکور تعدادی از آن ها که شرایط مطلوب تری از لحاظ اقدامات حفاظت و بازسازی برخوردار هستند که از آن جمله می توان به استان خراسان رضوی 4 مجموعه واقع در (خواف، نشتیفان، سنگان و برآباد)، استان خراسان جنوبی 4 مجموعه واقع در (طبس مسینا، نوغاب، خوانشرف و علی آباد) و استان سیستان و بلوچستان 3 مجموعه نام برد.

او ادامه داد: تا به امروز حدود 374 دستگاه آسباد شناسایی شده اند اما همه آن ها شرایط مساعد و مطلوبی ندارند. با توجه به آنکه باید 80 درصد آثار پرونده ارسالی به یونسکو حفاظت پایدار شده باشند، از این رو تعداد آسبادهایی که برای معرفی در پرونده میراث جهانی انتخاب شده اند، کاهش یافت و درحال حاضر حدود 200 آسباد در پرونده یونسکو قرار گرفته است. هرچند شرایط همه این آسبادها مناسب نیست اما سعی ما برآن است که شرایط را به گونه ای پیش ببریم که تا زمان حضور بازرسان یونسکو، شرایط این آسبادها قابل دفاع گردد. البته تعدادی از آسبادها در ارگ بم کرمان و یکی از روستاهای یزد شناسایی شده اند که به لحاظ عملکرد آسباد است اما به لحاظ فرم و معماری تفاوت هایی با آسبادهای سه استان مذکور دارند. این احتمال وجود دارد که در صورت صلاحدید کارشناسان این آسبادها نیز به پرونده آسبادهای ایران افزوده گردد.

به گفته ناظر پایگاه آسبادهای ایران، بیشترین تعداد آسبادهای خراسان رضوی در شهرستان خواف واقع شده است و تعدادی نیز به طور پراکنده در شهرستان تربت حیدریه، تایباد و شهرستان درگز شناسایی شده است. آسبادهای شهرستان خواف در سه شهر (خواف، نشتیفان و سنگان) و در چهار روستاهای (خرگرد، تیزاب، مهرآباد و برآباد) به صورت مجموعه ای به هم پیوسته شناسایی و در لیست میراث ملی ایران ثبت شده اند. تعداد آسبادهای واقع در این شهرستان 121 دستگاه است. بااین وجود بیشترین تعداد آسبادهای قرار گرفته در پرونده میراث جهانی در استان خراسان جنوبی قرار دارند و درواقع می توان گفت نیمی از آسبادهای معرفی شده در پرونده در این استان واقع شده است. البته با توجه به محدود بودن اعتبارات این استان، معین حرایم این آثار با چالش های زیادی روبه روست.

تکلو با اشاره به آنکه تا به امروز اقدامات مطالعاتی، مستندسازی، بازسازی و حفاظت، بازسازی و بعلاوه ساماندهی مسیرهای گردشگری در آسبادهای این شهرستان صورت گرفته است، درخصوص چالش هایی که پیش روی ثبت پرونده آسبادها در میراث جهانی واقع شده است، گفت: از یکسو سهمیه ایران برای ارائه پرونده جهت ثبت در یونسکو محدود است و از دیگر سو تعداد زیادی از پرونده ها در لیست موقت یونسکو ثبت شده اند. با این وجود پرونده آسبادها در حال تکمیل شدن است اما این امر احتیاجمند تامین اعتبار است. بعلاوه باید تیمی مستقل و یکپارچه در این پرونده فعال گردد.

تکلو درخصوص اقدامات انجام گرفته جهت تکمیل فرایند پرونده ثبت جهانی و تامین اعتبار لازم جهت پروژه ها نیز گفت: برای تهیه پرونده مطالعاتی وفق توضیح خدمات تهیه پرونده ثبت جهانی اعتباری در حدود 600 میلیون تومان، تهیه اطلس نقشه های آسبادهای ایران وفق توضیح خدمات پرونده ثبت جهانی 300 میلیون تومان، تکمیل مطالعات مستندسازی آسبادهای ایران در سامانه gis حدود 500 میلیون تومان، تهیه مطالعات پلان مدیریت حفاظت و گردشگری آسبادهای ایران 400 میلیون تومان و در کل حدود یک میلیارد و 800 میلیون تومان اعتبار در نظر گرفته شده است.

او تاکید نمود: بااین وجود قول های لازم برای تکمیل پرونده داده شده و این احتمال وجود دارد که پرونده آسبادهای ایران در سال آینده به یونسکو ارائه گردد.

عموم جامعه آسبادها را نمی شناسند

مجتبی سعادتیان (مدیر پایگاه میراث جهانی شهر سوخته و آسبادها در سیستان و بلوچستان) نیز درخصوص شرایط آسبادها در این استان گفت: آزمایش های خاصی برای معین قدمت و شرایط آسبادها احتیاج بود که ضمیمه پرونده شد. درحال حاضر تنها احتیاج پرونده تهیه آلبومی است که نقشه ها و gis آسبادها در آن معین گردد. دراین میان عرصه و حریم بیشتر آسبادهای سیستان و بلوچستان معین شده و احتیاجمند تایین اعتبار برای معین حریم بعضی دیگر از آسبادها هستیم.

او ادامه داد: بخشی از پرونده آسبادهای ایران که در سیستان و بلوچستان واقع شده است با اعتباری درحدود 150 میلیون تومان به نتیجه خواهد رسید اما از آنجا که این پرونده بین 3 استان مشترک است از این رو باید تعاملات لازم بین سه استان برقرار گردد. ضمن آنکه پایگاه اصلی تهیه و تکمیل این پرونده در استان خراسان رضوی مستقر است. امیدواریم طی امسال موانع حل و در نهایت پرونده آسبادهای ایران برای سال آینده به یونسکو ارائه گردد.

سعادتیان با تاکید برآنکه آسبادهای سیسیتان و بلوچستان در شرایط مناسبی هستند، گفت: این آسبادها در حفاطت مردم محلی قرار دارند و بازسازی آن ها انجام گرفته و تنها احتیاجمند معین حریم و تهیه اطلس مورد نظر هستند. امسال اعتباری 200 میلیون تومانی برای بازسازی و احیای آسباد کنار قلعه مسجد در نظر گرفته شده.

او درخصوص تغییر کاربری تعدادی از آسبادها نیز گفت: باتوجه به آنکه جامعه محلی در منطقه های که این آسبادها قرار دارند، نیستند از این رو تغییر کاربری معنایی نخواهد داشت و تنها به منظور آنکه گردشگران با این آسبادها آشنا شوند، بازسازی و احیا خواهند شد. کما آنکه تعدادی از گردشگران تنها برای آشنایی و تماشا این آسبادها به منطقه سفر می نمایند. با این وجود هنوز شناخت لازم در میان عموم جامعه نسبت به این میراث وجود ندارد.